Het was bij toeval dat ik de Helios workshop van Loulou Beavers en Marijke Hoekstra tegen kwam op internet. Ik scrollde over Facebook en zag dat een Facebookvriend de post van Loulou over de workshop leuk vond. Komt er toch nog iets goeds van die feature van Facebook, want meestal erger ik me alleen maar aan de vele selfies en levensgebeurtenissen van mensen die ik niet ken die door vrienden leuk gevonden worden. Doordat ik nieuwsgierig was naar dit lensje en de workshop bovendien heel dicht bij huis zou worden gegeven (Arboretum Belmonte, Wageningen), heb ik me meteen opgegeven!

Na het inschrijven moest ik ruim een half jaar wachten, maar 29 juli was het dan zo ver. De workshop ging over het gebruiken van de Helios 44 58mm F2, een oude Russische lens. Van deze  lens zijn er heel veel gemaakt en tweedehands zijn deze nog steeds goed verkrijgbaar. De lens wordt met een adapterring bevestigd. Bij de workshop waren lens en adapterring inbegrepen en van tevoren getest.

Deze lens staat bekend om het mooie ‘bokeh’-effect, dat betekent dat de achtergrond mooi onscherp wordt in bepaalde omstandigheden. Dit fenomeen is vooral bekend als cirkels in de achtergrond door lichtschitteringen of druppels, maar kan ook subtieler zijn.

Bovendien heeft deze lens door de grote maximale diafragmaopening, f2, een hele kleine scherptediepte, iets wat je nog meer merkt wanneer je macrofoto’s ermee gaat maken door het toevoegen van een tussenring. De bokeh is wel het mooist op f2, wanneer je een kleiner diafragma neemt worden de cirkels hoekiger en zie je de diafragma duidelijk in je foto.

Doordat de lens via een adapterring vast zit aan de camera moet je alles handmatig regelen, diafragma en scherpstellen via de lens en de ISO en sluitertijd via de camera. Doordat ik al in het bezit was van een Laowa 15mm macrolens en af en toe omkeerringen gebruik was ik al bekend met volledig handmatig fotograferen, dus was dat niet de uitdaging van de workshop voor mij. Dat was vooral het goed kijken naar de achtergronden en juist de foto maken op zo’n manier dat de achtergrond er het mooiste uit ziet!

Tijdens de uitleg en het eerste uitproberen van de lens, zaten we onder een tent, want het regende pijpenstelen! Gelukkig hield dit net op toen we begonnen met het Arboretum te verkennen met de lens en dit betekende dat er juist overal regendruppels op de planten waren. Gelijk mooi om cirkelbokeh te proberen te krijgen. Deze bloemknoppen bevonden zich vlak naast de tent (ik denk dat iedereen ze gefotografeerd heeft). Het was moeilijk om een mooie compositie te vinden, omdat het bereik van de lens wat krap was. Jammer was dat na een uitgebreid rondje door het Arboretum ik al een stuk meer in de gaten had wat ik allemaal kon doen met de lens en graag nog een keer de bloemen wilde fotograferen, maar toen waren de regendruppels allang opgedroogd!

Beukennootjes aan de boom. Ik vind de manier waarop de bladeren hier onscherp zijn geworden erg mooi, ook zeker het verloop binnen het blad waarin de scherpte zit.

Ik was gewoon wat foto’s aan het proberen te maken van de met druppels bedekte lelie, toen er een klein zweefvliegje rondom de lelie ging vliegen. Doordat hij bleef zweven op zoek naar een landingsplekje kon ik hem fotograferen in de lucht. Het verbaast mij hoe goed het insect in focus is. Wel is er door de beperkte scherptediepte wel een wazige plek in de lelie, die er niet heel fraai uitziet.

Later liep ik langs wat andere lelies en kwam de zon even tevoorschijn. Dit zorgde dat de waterdruppels op de lelies oplichtten en de foto in zijn geheel ook lichter werd. Bij de vorige foto’s had ik slechts de 12 mm tussenring gebruikt, nu wilde ik echt dichtbij de meeldraden komen en deed ik de grotere 20 mm tussenring er ook nog tussen. In deze foto’s zie je goed het effect van deze oude lens, de cirkels zijn namelijk niet perfect, er zitten rondjes bij met een hele rare vorm.

Na de lunch gingen we een grasveld in om wat meer wilde bloemen en planten te fotograferen. Hier wemelde het ook van de beestjes, waaronder deze kleine sprinkhaan. Bij deze foto verbaasde ik me over de hoeveelheid detail er in de sprinkhaan is. Doordat het een manuele lens is kan ik in de EXIF data niet zien op welke diafragma ik deze foto heb geschoten, maar ik denk F4.0. Het was ook lastig de grassprieten op de achtergrond niet te nadrukkelijk aanwezig te laten zijn. Bovendien was de sprinkhaan vooral verstoppertje aan het spelen voor mij, door telkens naar achter de grasspriet te draaien ;).

Zaaddoosjes met zaadjes erin. Ik ben er nog niet helemaal over uit of deze foto misschien mooier zou zijn geweest als de volledige zaaddoosjes scherp waren geweest, of in ieder geval de voorkant.

Hier heb ik gebruik gemaakt van de bewolkte dag, door de bloemen naar boven toe te fotograferen, zodat de witte lucht de achtergrond vormt. Dit resulteerde in een vrij overbelichte foto, waarbij je zelfs ziet dat de bloemstengels van de achterste bloemen (deels) wegvallen.

Varens vind ik erg mooie planten, maar moeilijk om mooi op de foto te zetten. Hier was het idee het blad door te laten lopen in de onscherpte.

Ook hier tegenlicht met de witte achtergrond, ditmaal met graszaadjes.

De workshop sloot af met een leuke nabespreking van hoe het ging, en blij ging ik met het lensje naar huis. Thuis wilde ik toch graag nog wat meer uitproberen! Het fotomodel was gauw gevonden:

Deze foto’s zijn gemaakt zonder tussenringen, dus de lens gewoon zoals hij is, en op de grootste diafragma. Hier merkte ik dat je bij bepaalde felle kleuren een soort ‘glow’ krijgt wanneer er veel licht is. Dit is mooi voor de achtergrond, maar minder mooi bij de ogen van mijn kat Watson. De foto lijkt er onscherper door, maar wanneer ik inzoom zie ik dat de foto zeker wel correct gefocused is en geen bewegingsonscherpte heeft. Door het diafragma kleiner te maken naar bijv. f4 wordt dit wel minder, maar dan is de achtergrond minder mooi onscherp.

Op deze foto was er minder fel licht en maakte ik de foto op f2.8, en is er dus ook veel minder dat ‘glow’ effect. De bloemetjes in het gras en de bladeren van de struiken vervormen tot mooie cirkels, en de rechte lijnen van het gebouw worden ook op een aparte manier onscherp.

Dan volgen hier nog foto’s die ik heb gemaakt met de Helios in de periode na de workshop, tot nu. Al met al ben ik heel erg blij dat ik deze lens heb, ik vind dat ik er creatiever van ga fotograferen. Bij mijn gewone macrolens was ik vooral bezig met het beest goed op de foto te krijgen en dan het liefste zonder al te veel achtergrond, want die zou toch alleen maar afleiden. Hier ben ik juist bezig met de achtergrond en wat daar gebeurt. Dit was ook al zo bij de macrogroothoeklens die ik heb, waarbij je echt je onderwerp in zijn omgeving neerzet, maar dan op een totaal andere manier. Bij zo’n groothoeklens is veel van de achtergrond duidelijk zichtbaar, maar bij de Helios wordt de achtergrond altijd wazig en zoek je juist mooie vormen en kleuren.

De Helios is ook een compact lensje dat niet veel plek inneemt in je cameratas. Daarom ga ik hem denk ik nu altijd bij me hebben! Bedankt voor het lezen!

Om beide spinnen scherp op de foto te krijgen een wat kleiner diafragma genomen voor meer scherptediepte, en dan is vooral de positionering belangrijk. De grasspriet in het midden is wat storend maar kon niet worden verwijderd doordat het spinnenwebje eraan vast zit.

Een bijenwolf op bloemen. Ook hier zie je weer dat ‘glow’-effect op het onderwerp. Het onderwerp lijkt er wat wazig door, terwijl bij inzoomen blijkt dat hij echt correct gefocused is.

Bloemen in een weide.

Mos fotograferen vind ik altijd al leuk!

Een spinnenweb met waterdruppels, en zonlicht. De afgeplatte cirkels aan de linkerkant zijn duidelijk te zien.Op deze foto zie je goed dat de onscherpte toch bijzonder is, ook zonder het cirkeleffect. De foto is gemaakt door de vlinderstruik heen, er zitten dus zowel op de voorgrond als achtergrond elementen die onscherp worden op de foto. Daarnaast scheen achter de vlinderstruik de zon op bomen en een muur, waardoor er contrast ontstaat met lichtere gebieden.

Ook binnen één onderwerp kun je een onscherpteverloop krijgen.

Bij deze foto twijfel ik een beetje of de bloemen links afleiden of juist toevoegen aan de foto doorherhaling van de bloem rechts. Wanneer ik een verticale uitsnede maak met alleen de rechterbloem en omgeving, is de foto rustiger, maar misschien ook minder spannend.

Deze foto is gemaakt met tegenlicht in de avond, door de lens zo te positioneren en het diafragma wat te knijpen verschenen er zonnestralen op het beeld. Het lijkt alsof deze zonnestralen op de bloem vallen, maar dat is niet zo, ze vallen op de camerasensor!

Gemaakt op de hoge Veluwe. Bij deze foto heb ik door een fijn dennetakje heen gefotografeerd die ik in de bovenste helft van de foto positioneerde. Hierdoor krijg je de streepjes in de achtergrond, maar is de paddestoel in het scherptegebied wel goed zichtbaar.

Heidebloemetjes op de hoge Veluwe.

Spinnenwebje in heide, Posbank. Het webje staat er scherp op, maar de heidebloemen zijn in de onscherpte aanwezig. Hier is denk ik de linkerkant van de foto te druk en leidt die af van de spin. Wanneer die bloemen verder van het webje af hadden gestaan was het een meer egaal effect geworden, zoals rechts op de foto.

Sint-Jansvlinder op herfstaster. In de herfst zoek ik altijd graag de herfstaster op op een zonnige dag. Dan zitten er namelijk altijd veel vlinders, bijen en zweefvliegen op de bloemen.

Dagpauwoog op herfstaster. Waar het op de vorige foto bewolkt was, was hier de zon aan het schijnen. Dit resulteert weer in die ‘glow’, waardoor alles minder scherp lijkt. Toch vind ik het hier mooi hoe het patroon bovenop de vlinder te zien is door de vleugels heen. De dagpauwoog heeft namelijk van onderen gezien zeer donker geschubde vleugels, maar bovenop het prachtige rode patroon met vlekken.